Verschillende woonwensen van senioren in Zoetermeer

Er is een groot tekort aan geschikte woonvormen voor senioren in Zoetermeer. Dat bleek wel uit de hoge opkomst en de emoties in de zaal bij de lezing 30 mei 2023 ‘Verschillende woonvormen – hoe willen en kunnen senioren wonen?’ Veel senioren zijn nog tot op hoge leeftijd actief en wonen zelfstandig. Soms met een beetje hulp. Welke woonvorm past dan het beste bij hen? Wat voor de een de ideale woning is, vindt een ander verschrikkelijk. In ieder geval wil iedereen graag in Zoetermeer wonen.

Tijdens de lezing vertelde Clasien Ouderdorp van Vereniging Eigen Huis over het onderzoek naar de wensen, behoeften en zorgen onder 55-plussers over hun toekomstige woonsituatie. Lars Drijvers van gebiedsontwikkelaar AM ging in op verschillende vernieuwende woonvormen voor wonen en zorg voor senioren die op verschillende plekken in Nederland worden ontwikkeld.

Bekijk hier de livestream opname van de lezing >

Naast een eengezinswoning zijn er verschillende woonvormen waar senioren op een prettige manier ouder kunnen worden. En waar zorg (op termijn) beschikbaar is. Een drempelloos appartement voldoet vaak goed, maar voor sommigen is het prettig als er andere senioren in de buurt wonen of als er een ontmoetingsruimte bij hoort. Hiervoor zijn nieuwe woonvormen beschikbaar. Soms lijken deze op het bekende verzorgingshuis of de aanleunwoning. Maar doordat de financiering van wonen en zorg door het Rijk zijn losgekoppeld, zijn er toch de nodige verschillen.

Er is in Zoetermeer een tekort aan geschikte woonvormen voor senioren, terwijl de bevolking snel vergrijst. Daardoor vindt men niet altijd een plek die aansluit bij de eigen wensen. En denken senioren op tijd na over hoe zij in de toekomst willen wonen?

Woonwensenonderzoek

Clasien Oudendorp van Vereniging Eigen Huis laat als belangenbehartiger voor huiseigenaren en kennisspecialist de uitslag zien van het woonwensen onderzoek onder 55+ huiseigenaren. Vanuit de nationale overheid wordt er op gestuurd dat ouderen langer zelfstandig wonen.

Maar wat willen de mensen zelf?
Voor het onderzoek dat Oudendorp deze avond presenteert is een grote groep mensen geraadpleegd over hoe zij zouden willen wonen wanneer ze ouder worden. Deze groep groeit hard. Er is sprake van 40 procent meer ouderen in Nederland in 2050, een dubbele vergrijzing want mensen worden nog steeds ouder.

Zorgen

Nadenken over hoe je wilt wonen als je ouder wordt, doen mensen vaak te laat. Daar komt bij dat er ook veel zorgen leven bij de grote groep oudere huiseigenaren. Bijvoorbeeld over de pensioenontwikkeling en de inflatie, senioren hebben best veel aan hun hoofd.

Ook speelt de druk om een te grote woning te moeten verlaten, om een gezin ruimte te geven (doorstroming) een rol. Ouderen hebben soms het idee dat zij de oorzaak van het woningtekort zijn, terwijl zij geen andere woning kunnen vinden of al jaren plezierig wonen en niet uit de buurt weg willen. Dat is niet prettig. Dit vraagt wat van de maatschappij. Er moeten zoveel mogelijk passende woningen gerealiseerd worden.

Geclusterd wonen

Een van de oplossingen voor het bieden van passende woningen voor ouderen is geclusterd wonen. Daarbij gaat het meestal om een aantal woningen voor senioren bij elkaar, waar mensen helemaal zelfstandig wonen. En daarbij delen ze een gemeenschappelijke ruimte of tuin waar men op momenten dat met het wil samen kan komen. Hierdoor leert men elkaar kennen, vermindert de eenzaamheid en kijkt men naar elkaar om, zonder dat dit een verplichting is.

Veel mensen zien dit niet zitten, maar hebben ook een onduidelijk beeld over wat geclusterd wonen in kan houden. In  ronde tafelgesprekken bleek bijvoorbeeld dat men dacht dat er elk moment een medebewoner aan de deur zou kunnen staan.

Clasien: ‘resultaten van het onderzoek en deze gesprekken zijn dat mensen wel wat positiever zijn, ze geven aan er wel meer over te willen weten. Bovendien zijn de ervaringen van anderen waardevol om mensen te laten kennis maken met geclusterd wonen. Ook proefwonen wordt hierin aangeboden.

Mensen staan hierdoor positiever tegenover geclusterd wonen: “ik wil er wat meer van weten.” Knarrenhoven zijn een vorm van geclusterd wonen en behoorlijk populair. Deze groepen hebben vaak moeite om geschikte locaties te vinden voor hun hofje.

Tip voor gemeenten: laten zien wat je projecten zijn en neem mensen op tijd mee in de plannen voor nieuwe woonprojecten voor senioren. Zeker projecten waar het kan gaan om geclusterd wonen of cultureel samenwonen, comfortabel, veilig en verduurzaamd wonen.

Laat het de burgers weten en beantwoord de vragen die mensen hebben over het financieren van een nieuwe woning op latere leeftijd.

Zorg vanuit de Vereniging Eigen huis

Het verhaal van Clasien heeft met name betrekking op eigenhuis bezitters. Haar tip aan hen: ‘Ga kijken wat er ‘te koop’ is.’ Bekijk ook eens wat er in de gemeentelijke woonzorgvisie wordt verteld.

En voor de gemeente, provincie en rijk: ‘het aantal aanbieders in de woningmarkt loopt terug dit is wel echt een zorg voor de vereniging eigen huis.’

Verschillende woonprojecten voor senioren

Lars Drijvers is werkzaam als gebiedsontwikkelaar voor AM in Utrecht. AM is gelieerd aan de BAM groep. Als gebiedsontwikkelaar bekijkt hij gebouw én omgeving. AM ontwikkelt op basis van conceptuele kracht, innovatie en intensieve samenwerking met belanghebbenden. Lars laat ter inspiratie verschillende woonvormen zien die voor senioren worden ontwikkeld.

Stadsveteranen, in Amstelkwartier Amsterdam, naar ontwerp van Heren vijf architecten, moet opgeleverd worden in voorjaar 2024. 145 woningen veel gezamenlijke ruimten door het hele appartementencomplex heen, op verschillende verdiepingen en ook verbrede galerijen (3x) met looproutes voor ontmoeting in het gebouw. En vanuit de onderste woonlagen ook een glijbaan voor (klein)kinderen zodat verschillende generaties elkaar ontmoeten. Door de vele gezamenlijke ruimten, is de eigen woonruimte in dit project kleiner dan gebruikelijk.

‘Ik voel me een soort stadsveteraan’: het is voor de groep ouderen die kiest voor wonen dichtbij het stadscentrum en wel privé woonruimte inlevert, maar waar mensen ontmoeten juist in het gebouw wordt gefaciliteerd. Dit is een project van huurwoningen met ook sociale huur. Nu en op termijn is er ook zorg en ondersteuning.

Het is een prachtig voorbeeld van geclusterd wonen. En zoals Lars aangeeft: dit vult zeker voor een zekere groep oudere stadsbewoners een woonwens in. Lars: ‘Je kunt hiervan geen 10 complexen zomaar neerzetten. Bekijk de ruimte en plek die beschikbaar is in een stad en bestaat deze woonwens in jouw gemeente? Misschien in een kleinere vorm? We laten dit voorbeeld zien ter inspiratie!

Let’s Live – Verzorgingshuis nieuwe stijl

Elzenhof, Hillegom

Voor kwetsbare senioren die nu in het verpleeghuis wonen of thuis en 24/7 ondersteuning en zorg nodig hebben en kwaliteit van leven wensen (ertoe doen). Dit betekent betaalbaar verzorgd wonen. Voor alleenstaanden, maar ook voor echtparen. 41 huishoudens, Bouw november 2023

Essenties van het Let’s Live-concept: eigen regie houden, levendige integrale omgeving, 24/7 diensten en zorg, een  24/7 hospitality manager, ‘Smart living’, activering, drempelloos, comfort en betaalbaarheid, samen met andere partijen en partners.

Woningen voor kwetsbaren, levensloopbestendig, geclusterd, combinaties met bestaand verzorgings en verpleeghuis. Het gaat over: “wat kun je nog wel?”

Hier wordt samenleven gefaciliteerd door activering met en door vrijwilligerswerk door buurtgenoten en er is een app in ontwikkeling. Het gaat hier ook over scheiding van wonen en zorg.

Hofwoningen

Landscronerhof, Weespersluis: Voor actieve senioren die willen ontmoeten en samen activiteiten willen ondernemen. 15 huishoudens, Koop, Opgeleverd

Bijzonderheden van dit project: Het is voor senioren, maar is ook gemengd. Landscronerhof kent twee gezinnen en de tuin staat centraal. Dit is een voorbeeld van een klein complex, bij grotere complexen is de aanstelling van een bewonersconsulent mogelijk. Deze persoon zorgt voor organisatorische invulling van de gezamenlijke, binnen-en buitenruimten ruimten, dit betaal je dan met z’n allen.

Vraag: “Wie bepaald wie in een hof kan wonen?” Bijvoorbeeld bij het project Stadsveteranen: voordat mensen voor een woning in aanmerking komen geven ze aan waarom ze hier willen wonen, een soort ballotage vindt er plaats.

Gemengd wonen

Linck, Oss: Hier kunnen straks actieve senioren wonen te midden van jongere mensen en ouderen. Je buurman kan 26 of 92 zijn! Het is een project (nog in ontwikkeling) met sociale huur, middel huur en koop! Bijzonderheden: geclusterd en niet-geclusterd wonen, koop en huur en gemeenschappelijke ruimten buiten en binnen worden gedeeld.

Het gaat hier om de transformatie van een oud belastingkantoor.

Meergeneratiewoningen

Zijn er op diverse plekken in Nederland, het gaat om een ‘Niche’, kleine markt. Zowel in koop- als huurwoningen. Dit heeft veel juridische en organisatorische aspecten. Kan zowel  horizontaal als verticaal behelzen, alleen wonen, maar ook, geclusterd!

Tips om huisvesting vlot te trekken

• Bewustwording bij alle partijen
• Verschillende actoren die invloed kunnen uitoefenen
  • Gemeente: beleid, locaties, bestemmingsplanwijziging, tenders
  • Senioren: druk uitoefenen, verenigen, doorstroming op gang brengen
  • Corporaties: kennen al veel senioren, nieuwe concepten neerzetten, nieuwbouw, renovatie en transformatie, verdichten
  • Ontwikkelaars en beleggers: meer aandacht geven
  • Zorgorganisaties: op eigen grondgebied, inbreiden, verdienmodel
    En wat zeker ook van belang is voor gemeenten:
• Data- en leefstijlonderzoek als basis voor seniorenhuisvesting en zorgvastgoed
• Nieuwe woonconcepten: maakt het interessant om te ontwikkelen en voor senioren
• Goede locaties
• Samenwerking en integrale aanpak
• Wees je bewust van het gedrag van senioren: je mag wel iets extra’s doen.

Lars: Er is veel vraag en er zijn mogelijkheden denk aan zorgorganisaties, bij de zorgorganisaties inbreiden of verdichten. Samenwerken is erg belangrijk voor een integrale aanpak, en het initiatief aanzwengelen, maak bekend wat je zou willen realiseren in je gemeente.

Zoetermeer

Leegstaande kerkgebouwen, boerderijen, kantoorgebouwen, winkelpanden, zijn ze passend voor transformatie naar seniorenwoningen? De locaties van deze gebouwen zijn vaak prima met bestaande voorzieningen winkels, horeca, zorginstellingen en OV nabij.

Wellicht zijn er oplossingen?

Het publiek – de opkomst was erg groot voor deze lezing- geeft aan dat er bij Zoetermeerders veel vragen over ‘wonen voor senioren’ leven. Wat zou het leuk zijn als er in Zoetermeer rondetafelgesprekken zouden komen om te inventariseren waar de woonwensen van Zoetermeerse senioren liggen. Er zijn mooie voorbeelden van woonvormen te verzinnen!

Een project / tender in ontwikkeling is het realiseren van woningen voor senioren bij het Monuta-gebouw in Palenstein.

Meer lezen:

Voor het gehele onderzoek van Vereniging Eigen Huis naar woonwensen onder senioren bezoekt u de volgende website: www.Eigenhuis.nl/woonwensenonderzoek