Gebouw van de maand: De Nutriciahoeve aan de Rokkeveenseweg

Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. De Nutriciahoeve, die helaas onlangs afbrandde, had een hele rijke geschiedenis.

Een zwartgeblakerde puinhoop was alles wat van de Nutriciahoeve restte, na het woeden van een felle brand afgelopen april. De rieten kap op het voorste deel was volledig vernield, de muren en het achterste deel stonden nog overeind.

Het lijkt cynisch om de Nutriciahoeve juist nu als gebouw van de maand te kiezen, maar dat is het niet. Het is een goede aanleiding om de geschiedenis van dit beschadigde erfgoed onder de aandacht te brengen, als stimulans om hem weer snel op te bouwen.

Melk van de Nutriciahoeve voor de zuivelfabriek

De grote gevelsteen met de naam Nutriciahoeve boven de ramen in de voorgevel verraadt direct dat de geschiedenis van de hoeve is verbonden met de bekende Zoetermeerse zuivelfabriek Nutricia. Nutricia kocht de hoeve rond 1917 om zo de fabriek van melk te kunnen voorzien. Een paar jaar later, in 1925, liet Nutricia een eind verderop aan de Rokkeveenseweg nog een boerderij bouwen, de Lactohoeve. Lacto betekent melk. Deze boerderij is vanaf 1986 bekend geworden als de Pelgrimshoeve voor de verkoop van tweedehands goederen. Helaas is de Lactohoeve in 2007 gesloopt.

De Nutriciahoeve is veel ouder dan de Lactohoeve, althans het voorste deel, dat uit 1850 dateert. Een advocaat uit Den Haag, mr. Pierre L.F. Blussé was de opdrachtgever voor de bouw. Daarom heette de boerderij eerst Blusséhoeve. Hij woonde er niet zelf, maar verpachtte hem voor landbouwdoeleinden. Wel kwam de eigenaar regelmatig op bezoek, en in het pachtcontract was opgenomen dat hij dan gebruik mocht maken van de grote voorkamer.

De nieuwe eigenaar Nutricia liet in 1925 de stal herbouwen door de Zoetermeerse aannemers, de gebroeders Smits. Erbij hoorden een klein karnhuis en drie hooibergen.

Langhuisboerderij met uilengat

De Nutriciahoeve behoort tot het type langhuisboerderij. Bij dit soort boerderijen liggen het voorste deel met het woonhuis en het achterste deel onder een doorlopend dak. Omdat bij de Nutriciahoeve beide daken even hoog zijn, levert dit een indrukwekkend langgerekt silhouet op. De voorste kap, van riet, heeft een wolfseind, de benaming voor een afgeschuinde driehoekige beëindiging aan de voorkant. Het leuke is dat hier een uilengat in zit; een halfronde opening waar de uilen door naar binnen konden vliegen. Zij waren zeer welkome gasten in de boerderij omdat zij graag muizen eten en zo het graan tegen vraat beschermden. Een mooi voorbeeld van natuurinclusief bouwen.

Tekst: Botine Koopmans
Foto boven: In de Nutriciahoeve was gedurende een aantal jaren een antiekzaak gevestigd. De gevelsteen is verborgen onder de klimop. Foto Botine Koopmans, 2003

Mei 2023. Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.