Gebouw van de maand: Het verhaal achter de oranje koepelwoningen – interview Leonard van Veldhoven

Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand zijn de bekende koepeltjeswoningen onderwerp van gesprek in het interview met architect Leonard van Veldhoven. Hij werkt en leeft nu in het Zuid-Franse boeken- en kunstenaarsdorp Montolieu, waar Simone Langeveld hem online interviewde.

Deze architect, reiziger en schrijver werd als vijfjarig jongetje verlamd wakker. Poliomyelitis, kinderverlamming, afgekort polio. De Haagse jongen uit de Bloemenbuurt in Den Haag (geboren op 7 -7-1947) verblijft vervolgens ruim twee jaar in, eerst het Juliana Kinderziekenhuis (toen nog gevestigd aan de Dr. Van Welylaan), en vervolgens in het revalidatiecentrum voor polio-patiëntjes in Den Haag. Hij herinnert zich nog dat hij in het ziekenhuis als zesjarige leerde lopen bij de zusters. Het tekent zijn jeugd en de band met zijn ouders die door de polio-epidemie zo anders is geweest dan deze had kunnen zijn. De zienswijze die hij opbouwde was dat hij het zélf zou moeten doen in het leven.

Ondanks zijn trage start op school slaagt hij in 1964 met bovengemiddelde cijfers voor de MULO-B. “Er was een docent die ondanks mijn obstinate gedrag mijn talent herkende en mij motiveerde door te zeggen: “Als jij je best doet dan word je de beste hier op school!”

Mede hierdoor kan hij als ‘sterleerling’ op proef het voorbereidend jaar op de HTS-bouwkunde in Den Haag overslaan en direct in de eerste klas beginnen. Het werkt en Leonard rondt in 1969 zijn HTS-studie af en uiteindelijk in 1975 de architectuuropleiding aan de Academie van Bouwkunst te Rotterdam aan het Bospolderplein.

Leonard is nieuwsgierig en reislustig. Vlak voordat hij begin 1971 in dienst treedt bij Architectenbureau Benno Stegeman in Rotterdam maakt hij een fantastische reis door Marokko. Hij trekt tot over de Anti-Atlas (gebergte) in het diepe zuiden. De weidsheid en de heel andere huizen in een sterk afwijkende architectuur ‘witte kubusachtige structuren in een zee van licht’ neemt hij mee naar zijn bijzondere werkgever: architect Benno Stegeman.

Benno Stegeman

“Een rijzige man die inspireerde, en die tegelijkertijd veeleisend en lastig kon zijn. Ik ben wel 4 keer ontslagen maar kon toch iedere keer weer blijven na een gesprek dat meestal direct na ‘ontslag’ plaats had. Naar buiten toe was Benno ongelofelijk loyaal naar zijn mensen. Toen we bezig waren de opdracht voor de woningen in Zwolle binnen te halen, had ik de nacht doorgewerkt om de tekening in potlood, krijt en pen presentatie gereed te maken. ’s Morgens vertrokken we al heel vroeg en liet ik de tekening liggen op de tekenkast en daar kwam ik in Zwolle pas achter. Na me in de auto kort maar krachtig bestraffend toegesproken te hebben, loste Benno dit ter plekke op door het gesprek met onze opdrachtgever de BBI en de gemeente heel anders in te gaan – door te stellen dat hij eerst zijn (onze) visie wilde toelichten, juist zonder tekening – en niemand heeft iets van mijn blunder gemerkt. Het resultaat: de opdracht werd ons gegund.

Ja, ik moet benadrukken, Benno was een bijzondere man die mij een prachtige kans heeft gegeven. Eerst als assistent-ontwerper, en door het hoge verloop vanwege zijn karakter al snel als eerste ontwerper. Een van de eerste opdrachten die ik kreeg, was het ontwerp van een dikke honderd woningen in de wijk Meerzicht in Zoetermeer.”

Marokko

Met het beeld uit Marokko nog op het netvlies gaat Leonard aan de slag met ontwerpen. Zo ontstaan de kubusachtige vormen met de trappenhuis-torentjes. De witte, sterk reflecterende gevels en de veel licht doorlatende oranje koepels op de torentjes, het is een bijna directe vertaling van het licht zoals hij dat ervaren had op die reis. “De koepels moesten oranje worden. Het is de enige kleur die ook als het bewolkt is een zonnig licht in het interieur geeft!”

Zo zijn de trappenhuizen van de in kleine rijtjes geschakelde en verspringende blokvormige woningen nog altijd de eye-catchers in het project.

“Na veel overleg leverde Rietschoten & Houwens deze kunststof koepels. Zelfs lukte het hen de enorme halve bollen met een doorsnede van over de 2 meter te voorzien van een verhoogde onderrand voor de optische correctie. Deze optische correctie, een fenomeen dat we al kennen uit de oud-Griekse architectuur, zorgt ervoor dat het van onderaf, afgeplat zien van een halve bol wordt gecompenseerd.”

De woningen zijn gebouwd tussen 1972-1974. De koepels zijn dus inmiddels zo’n 50 jaar oud en beginnen nu wel wat te verkleuren. Sommige krijgen ook wat groene aanslag, maar ze zorgen nog altijd voor een zeer vrolijke uitstraling.

Wonen in het park

“De geschakelde rijtjes van kubusachtige verspringende woningen met vierkante rechthoekige traptorentjes met de oranje koepels vormen kettingen rondom een binnengebied. Daarin staan ruimere woningen met kappen met glanzende zwarte pannen en vier  2-laagse parkeergarages, waarin bewoners kunnen parkeren en waar ook wat bovendekse parkeergelegenheid is voor bezoekers.”

“Benno had in zijn hoofd dat het project van totaal 116 woningen (98 koepelwoningen + 18 kapwoningen) als een park ontworpen zou moeten worden. Het gehele project heeft een gezamenlijk tuinontwerp. Binnen deze buurt kun je vooral goed wandelen en dwalen en het heeft zo een heel eigen rustige sfeer. Hoewel het een relatief duur project was, wist Benno, de BBI mee te krijgen voor dit plan. Het geeft aan dat hij naast het wat impulsieve en opvliegende karakter ook met veel loyaliteit pal achter zijn mensen bleef staan als hij in ze geloofde.”

Leonard van Veldhoven is ook de man van de Bastion Hotels (tussen 1986-1995, 32 stuks!) onder andere. Na 1995 is hij gestopt met het werk als architect en leeft hij als reiziger en schrijver.

Tekst: Simone Langeveld in gesprek met Leonard van Veldhoven op 28 maart 2022.

Screenshot: Leonard van Veldhoven
Foto’s: Dick Valentijn
Luchtfoto: RoVorm Uitgevers

mei 2022. Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.