GEBOUW VAN DE MAAND: Terrasflat Douzapad
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand de experimentele Terrasflat aan het Douzapad in Palenstein.
Vraag een inwoner de wijk Palenstein te beschrijven en men noemt vaak de galerijflats die daar in groten getale aan het einde van de jaren zestig verrezen. Deze op het Nieuwe Bouwen gebaseerde woonvorm kwam in die tijd in heel Europa voor en was gebaseerd op licht, lucht en ruimte; weg van de bedompte en in die tijd ziekmakende slechte woningen uit de binnensteden naar ruime betaalbare woningen met prachtige vergezichten.
Wie echter wat beter kijkt ziet ook heel andere, misschien nog wel interessantere en meer experimentele woonvormen in Palenstein. Ondanks de goede bedoelingen van de massawoningbouw na de Tweede Wereldoorlog, kwamen met name in Nederland inmiddels beroemde architecten zoals Piet Blom en Aldo van Eyck met een nieuw bouwconcept: het structuralisme. Geen grootschaligheid, maar kleinschaligheid, de menselijke maat en leefbaarheid waren nu het devies. De nieuwe gebouwen werden opgebouwd uit kleine geometrische eenheden, die naar believen konden worden uitgebreid. In tegenstelling tot het Nieuwe Bouwen is deze stroming typisch Nederlands en is Zoetermeer één van de steden waar men dergelijke woongebouwen kan bewonderen.
Experimentele woningbouw
Een uniek voorbeeld van deze experimentele op de menselijke maat gebaseerde woningbouw is de terrasflat aan het Douzapad. Het gebouw staat ook wel bekend onder de naam Apenrots. Deze flat werd in 1978 gebouwd op basis van een ontwerp van de Haagse architect Wim Davidse. Aansluitend op de galerij- en torenflats in Palenstein zou op de kavel eerst een woontoren verrijzen. Maar omdat er midden jaren zeventig behoefte ontstond aan experimentele woonvormen, werd de kavel uiteindelijk bestemd voor terrasbouw. Samen met het dekkenplan en het pleintjesplan in Meerzicht maakte de terrasflat onderdeel uit van het Rijksprogramma Experimentele Woningbouw.
Wat als eerste direct opvalt is de fraaie ligging aan de Zegwaartsewetering die vanuit de appartementen een prachtig uitzicht biedt. Geheel conform de uitgangspunten van het structuralisme is de flat opgebouwd uit vaste eenheden van 5.40 m2, die de menselijke maat representeren. Totaal herbergt het gebouw 26 appartementen met diverse oppervlakten. De grootste woningen bevinden zich op de onderste woonlagen en naarmate je hoger komt worden de woningen steeds wat kleiner. Zo liggen op de begane grond twee grote vijfkamerwoningen, op de tweede verdieping vier vierkamerwoningen, op de derde verdieping vier driekamerwoningen en op de bovenste laag vier tweekamerwoningen.
Diverse dorpsgemeenschap
Deze indeling met verschillende appartementen maakt dat er een kleine diverse dorpsgemeenschap kan ontstaan met verschillende huishoudens; een levensloop complex avant la lettre! Ook de fraaie en ruime hoekterrassen waar iedere woning over beschikt zijn opvallend eigentijds. Ook nu zoeken stedenbouwkundigen en architecten immers naar oplossingen om in hoge dichtheden in de steden appartementen te bouwen die toch over een ruime buitenruimte beschikken, waarbij de voordelen van grondgebonden en gestapeld wonen worden gecombineerd.
Afwisselend beeld
Minder eigentijds is de ingang van de flat. Nu worden die vaak opvallend en centraal aangelegd. Aan het Douzapad is het echter even zoeken… De betonstructuur die terugkomt in de gevels, plantenbakken en keermuurtjes is bewust goed in het zicht gehouden waardoor samen met de vaste ruimtelijke eenheden het gebouw transparant en eerlijk overkomt. Omdat de vele terrassen en de beide diepliggende entrees de overgang tussen buiten en binnen verzachten is er echter geen sprake van een eenvormig en wellicht saai beeld dat zo kenmerkend is voor veel andere woningen in de wijk Palenstein.
Ook op basis van de huidige opvattingen over woningbouw kan er zonder meer gesteld worden dat de terrasflat aan het Douzapad als een zeer geslaagd tijdloos experiment beschouwd kan worden ter inspiratie voor de vele woningen die de komende decennia vooral in de steden gebouwd zullen worden.
Tekst en foto’s: Peter Boelhouwer
Dit artikel verscheen eerder (in beknopte versie) op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.