GEBOUW VAN DE MAAND: De Kristalkantoren
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand vertelt architect Adam Smit, ZZDP Architecten over de Kristalkantoren aan het Bredewater 4 -14.
In de jaren zeventig werden er nieuwe kantoorpanden gebouwd aan het Bredewater en de Boerhaavelaan, op een strook tussen de woonwijk Meerzicht en de woonwijk Driemanspolder. In het midden bevindt zich de Afrikaweg, die onderdeel is van de H-structuur van doorgaande wegen naar de snelweg en omliggende steden. Op dit moment wordt juist die Afrikaweg herontwikkeld en omgevormd tot een stadsstraat. Entree zal het gaan heten. Een straat waaraan het vooral goed wonen zal zijn. Dicht bij twee stations: Centrum West (RandstadRail en Busstation) en het huidige NS-station Zoetermeer.
Een deel van de kantoorkolossen langs de Boerhaavelaan en het Bredewater zal worden getransformeerd tot woongebouwen. Maar niet allemaal. De Kristalkantoren uit 1976 die op de hoek Meerzichtlaan en Afrikaweg zijn gelegen, zullen zeer waarschijnlijk gesloopt worden.
Kruiskantoren
Met architect Adam Smit, ZZDP Architecten, die een ontwerp maakte voor de uitbreiding van de Kristalkantoren van Peter de Clercq Zubli (1932-2014) spraken we over juist dit onderwerp. Adam Smit: “Wat mij betreft is het zeker zonde wanneer er gesloopt gaat worden. Als architect van de uitbreiding van het kantorencomplex in opdracht van Delta Lloyd Vastgoed heb ik tussen 2003 en 2006 zeer fijn samengewerkt met Richard van Galen van Hendriks Aluminium Geveltechniek. Het bestaande kantoorgebouw met de kruisvormige plattegronden bood niet genoeg aaneensluitende oppervlakte voor de kantoorfunctie die na zo’n 25 jaar veranderd was. Op basis van het ontwerp van de architect Peter de Clercq Zubli heb ik toen twee hoekpaviljoens ontworpen. Ten opzichte van de plastiek van de huidige gevels die rondom de verschillende torens gelijk zijn, zijn op twee hoeken de aansluitende paviljoens gebouwd, maar dan zonder de plastiek van de glazenwassersbalkons.”
Afgeronde hoeken
Vergelijk je de twee aangebouwde paviljoens met het oorspronkelijke gebouw, dan is juist dit contrast zo mooi. De gevel is heel strak, er zijn zelfs geen profielen aan de buitenzijde zichtbaar (!) en heeft dezelfde afgeronde hoeken als de oorspronkelijke bouw. Het was puzzelen om die aanbouwen zo strak en glad mogelijk uit te voeren. Zonder de zogenaamde kliklijsten waarin de ramen vast werden gezet. Smit: “Peter was ongenaakbaar, hij zei tegen me: ‘dat gaat nooit lukken’.” Maar het lukte wel (door heel precies maatwerk en nieuwe vindingen) en de aanbouwen werden in 2006 genomineerd voor de allereerste Gemma Smid Architectuurprijs die werd uitgereikt in Zoetermeer!
Bedrijfsgymzaal op pootjes
Smit: “Transformatie is juist door de schaal van de Kristalkantoren goed mogelijk en door de schakelingen is er ook een mooie buitenruimte tussen de verschillende torens. De kantoren hebben balkons, uitgezonderd de twee uitbreidingen. Bovendien kan er nog bovenop gebouwd worden of kun je de daken die plat zijn op een andere manier benutten! Behorend bij het complex is ook een gebouw van een laag hoog, een gymzaal op pootjes. Zichtbaar vanaf het busstation langs de Afrikaweg. Op deze plek zou een hoger woongebouw geplaatst kunnen worden naar de Afrikaweg toe.”
Goudglanzende coating
Waar de naam Kristalkantoren vandaan komt, dat kon Adam niet vertellen. Het kan duiden op de plattegronden (kruisvormig) of op het glas dat een gouden metaalcoating heeft waardoor het meteen zonwerend werkt.
De materialen waarmee dit gebouw en de uitbreiding zijn neergezet zijn zeer goed. “Wat dat betreft is het een perfect pand.” Aldus Adam Smit.
Voorlopig staat het gebouw er nog en ga vooral eens kijken. Het is een heel bijzonder gebouw met alleen maar afgeronde hoeken waarvan twee hoeken zelfs gebogen glaspanelen hebben.
Interview met architect Adam Smit, van uitbreiding 2003, 14-06-21.
Deze uitbreiding werd in 2006 genomineerd voor de 1e Gemma Smid Architectuurprijs.
Boek: ZZDP, architecten-ondernemers, Noor Mens, 2004, 010 Publishers
Foto’s: Leon Koning, Dick Valentijn, Simone Langeveld
Dit artikel verscheen eerder (in beknopte versie) op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.