Het gebouw van de maand: Dokterswoning met praktijk, Dorpsstraat 1 door Co Brandes
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. Meer weten over welke architectuur Zoetermeer rijk is? In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Dit keer richten we de schijnwerpers op een gemeentelijk monument, de woning aan de Dorpsstraat 1.
Het is de voormalige dokterswoning met praktijk uit 1930 die op een mooie plek aan het begin van de Dorpsstraat staat. Pal naast het water van de Buurvaart. Het ontwerp is van J.J. (Co) Brandes (1884-1955). Een zeer productieve architect, op zijn naam staan ruim 400 uitgevoerde projecten, de meeste in Den Haag en Wassenaar. Hij geldt als het boegbeeld van de Nieuwe Haagse School, een nieuwe architectuurstijl die naast de meer expressieve Amsterdamse School en het strakke Nieuwe Bouwen in Den Haag tot grote bloei kwam. Kenmerken zijn een speelse opbouw van blokvormige volumes, een nadruk op de horizontale lijn en ver overstekende daken.
Het woonhuis aan de Dorpsstraat was bestemd voor de Zoetermeerse huisarts Willem Eusebius Steur, die praktijk aan huis had. Het praktijkgedeelte bevond zich aan de voorkant; daar waren de wachtkamer, de apotheek en de spreekkamer gesitueerd. Het gezin Steur woonde aan de achterzijde waar het beschikte over een keuken, woon- en eetkamer en uit kon kijken over een riante achtertuin. De ruimtes liggen rondom een centrale hal.
In specifieke details is de hand van Co Brandes te herkennen. Zo vertoont het dak een lichte golving; het zwenkt iets in en uit. Dat deed hij om het silhouet van het dakvlak iets te verzachten. Bijzonder is de linker dakkapel die Brandes van een donkere gepotdekselde onderrand voorzag. Als tegenhanger rijst aan de andere kant een stevige schoorsteen omhoog. Typisch Co Brandes zijn de in zwarte teer gedrenkte bakstenen randen, die over de gevels lopen en de horizontaliteit benadrukken, net als de bloembak die de beide ramen op de verdieping met elkaar verbindt.
Over deze veelzijdige architect is in december 2018 de monografie ‘Co Brandes. Bouwmeester van de Nieuwe Haagse School’ van Kees Rouw uitgebracht. Het woonhuis Dorpsstraat 1 staat er ook in, met foto. En in ’t Seghen Waert (HGOS), nr. 2, 2018 verscheen het artikel, Sporen van architect Co Brandes in Zoetermeer, door Arjen van der Burg
Tekst en foto’s: Botine Koopmans
Dit artikel verscheen eerder op Zoetermeer Actief. Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.
